Osoba, która wykonuje pracę wyłącznie na podstawie umowy o dzieło nie podlega ubezpieczeniom społecznym. Obowiązek ubezpieczeń społecznych z tytułu umowy o dzieło istnieje natomiast, gdy:

• umowa taka została zawarta z własnym pracodawcą lub 
• jest wykonywana na rzecz własnego pracodawcy.

W takich przypadkach umowa o dzieło jest w zakresie ubezpieczeń społecznych traktowana jak umowa o pracę. Dotyczy to umów o dzieło zawartych od 14 stycznia 2000 r.

Osoba, która równocześnie:

• jest pracownikiem,
• wykonuje pracę na podstawie zawartej z własnym pracodawcą umowy o dzieło,
• prowadzi pozarolniczą działalność,

jest objęta obowiązkiem ubezpieczeń społecznych z tytułu umowy o pracę oraz umowy o dzieło. Obowiązek ubezpieczeń społecznych z tytułu prowadzonej pozarolniczej działalności jest natomiast uzależniony od wysokości podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia ze stosunku pracy oraz umowy o dzieło. Jeśli podstawa ta, w przeliczeniu na okres miesiąca, jest niższa od minimalnego wynagrodzenia (w 2021 r. to 2800 zł), ubezpieczenia społeczne z tytułu prowadzonej pozarolniczej działalności są obowiązkowe. Jeżeli natomiast podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne ze stosunku pracy i umowy o dzieło, w przeliczeniu na okres miesiąca wynosi co najmniej tyle, ile minimalne wynagrodzenie, z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności osoba ta podlega dobrowolnie ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym.

Emeryt lub rencista, który wykonuje umowę o dzieło zawartą z pracodawcą, z którym pozostaje równocześnie w stosunku pracy, albo, który wykonuje w ramach umowy o dzieło pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy, podlega z tytułu tej umowy obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym. Obowiązkowe dla tej osoby są również ubezpieczenia z tytułu umowy o pracę.

W sytuacji, gdy pracodawca zatrudnia na podstawie umowy o dzieło swojego pracownika, który przebywania urlopie macierzyńskim, wychowawczym czy bezpłatnym, z tytułu wykonywania umowy o dzieło nie podlega on ubezpieczeniom społecznym. W odniesieniu do tych osób nie ma zastosowania art. 8 ust. 2a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.

źrodło: zus.pl